ISO Nedir?
Uluslararası Standartlar Organizasyonu (International Organization for Standardization)’nun kısaltılmış halidir. 1947 yılında kurulmuş olup, merkezi İsviçre’nin Cenevre Şehri’ndedir. Kuruluş amacı; dünya çapında geçerliliği olacak şekilde standartlar yayınlamak ve böylelikle ürünlerin/hizmetlerin uluslararası dolaşımına katkıda bulunmaktır.
ISO 9000 standartı Nedir?
Organizasyonların müşteri memnuniyetinin artırılmasına yönelik olarak kalite yönetim sisteminin kurulması ve geliştirilmesi konusunda rehberlik eden ve ISO tarafından yayınlanmış olan bir standartlar bütünüdür.
ISO 9001 Kalite belgesi olarak bilinen standart Nedir?
Kalite Yönetim Sistemlerinin kurulması esnasında uygulanması gereken şartların tanımlandığı ve belgelendirme denetimine tabi olan standarttır. Verilen belgenin adıdır.
ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi
(Quality Management System)
Günümüzde giderek artan rekabet ortamında, şirketlerin başarmak zorunda oldukları ana hedefler vardır. Bunların içinden bazı hedefler kritiklik açısından ön plana çıkmaktadır
• Müşteri İhtiyaçlarını Karşılayabilmek
• Maliyetleri Azaltarak, Verimliliği Arttırmak
• Yeni Ürün ve Hizmetleri Pazara Sunmak
Şirketler için artık “herkesin elinden gelenin en iyisini yapması” bu hedefleri yakalamak için yeterli bir çözüm olamamaktadır. İlk başta gerekli olan, herkesin ne yapması gerektiğini bilmesidir. İşte ISO 9000 bu hedefleri gerçekleştirebilecek bir kalite sistemi oluşturmak amacıyla kullanılabilen bir Kalite Yönetim Sistemi modelidir. Ayrıca ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi üretim kuruluşlarının yanı sıra turizm, finans, sigortacılık, sağlık, v.b. diğer hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşlarda da uygulanabilecek esnek bir standarttır.
Söz konusu model sağduyuya dayalı temel bir yönetim sistemi için bir dizi şart sıralamakta ve uygulamak için geçerli araçları vermektedir. Aynı zamanda maliyetlerde düşüş, yönetimin sistemi kontrolünde gelişmişlik, müşteri beklentilerine cevap verebilme ve organizasyonun tümünde bir verimlilik artışı hedeflenmektedir.
ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistem, Toplam Kalite Yönetimi temel prensiplerini içinde barındırmaktadır. Bu prensipler aşağıda sıralanmaktadır.
Müşteri Odaklılık: Kuruluşlar müşterilerine bağlıdırlar, bu nedenle müşterinin şimdiki ve gelecekteki ihtiyaçlarını anlamalı müşteri şartlarını yerine getirmeli ve müşteri beklentilerini de aşmaya istekli olmalıdırlar
Liderlik: Liderler, kuruluşun amaç ve idare birliğini sağlar. Bunlar, kişilerin, kuruluşun hedeflerinin başarılmasına tam olarak katılımı olduğu iç ortamı oluşturmalı ve sürdürmelidir.
Kişilerin katılımı: Her seviyedeki kişiler bir kuruluşun özüdür ve bunların tam katılımı yeteneklerinin kuruluşun yararına kullanılmasını sağlar.
Proses yaklaşımı: Arzulanan sonuç, faaliyetler ve ilgili kaynaklar bir proses olarak yönetildiği zaman daha verimli olarak elde edilir.
Yönetime sistem yaklaşımı: Birbirleri ile ilgili proseslerin bir sistem olarak tanımlanması, anlaşılması ve yönetilmesi, hedeflerin başarılmasında kuruluşun etkinliğine ve verimliliğine katkı yapar.
Sürekli iyileştirme: Kuruluşun toplam performansının sürekli iyileştirilmesi, kuruluşun kalıcı hedefi olmalıdır.
Karar vermede gerçekçi yaklaşım: Etkin kararlar, verilerin analizine ve bilgiye dayanır.
Karşılıklı yarara dayalı tedarikçi ilişkileri: Bir kuruluş ve tedarikçileri birbirlerinden bağımsızdır ve karşılıklı yarar ilişkisi, her ikisinin artı değer yaratması yeteneğini takviye eder.
ISO 9001:2000 ve Son Hali ISO 9001:2008 Kalite Belgesi Nedir?
ISO 9000 standardı, her 5 yılda bir ISO tarafından gözden geçirilmekte ve uygulayıcıların görüşleri ve ihtiyaçlar doğrultusunda gerekli revizyonlar yapılarak yeniden yayınlanmaktadır. 2000 rakamı, bu revizyonun 2000 yılında yapılıp, yayınlandığını gösterir versiyon tarihidir (ISO 9001:2000 versiyonu). ISO 9001.2008 2008 de en son revizyon yılını ifade eder.
ISO 9001:2008’in Faydaları
İşletmenin piyasa itibarında artış sağlanması
Çalışanlarda kalite bilincinin artırılması
Pazarlama faaliyetlerinde rakiplerden farlılık sağlanarak rekabet gücünün arttırılması
İşletmenin uluslararası geçerliliğe sahip bir kalite belgesi edinmesinin getirdiği ticari avantajlardan yararlanabilme
Müşteri ve proses odaklı bir yaklaşımın benimsenmesi
Müşteri memnuniyetinde ve müşteri sadakatinde artış sağlanması
Hata oranlarında, firelerde, yeniden işlemelerde azalma sağlanması
Girdi, üretim ve son kontrollerin etkin olarak yapılabilmesi
Sistematik yaklaşım ve proses yaklaşımının kavranması
Tedarikçilerin seçiminde, değerlendirilmesinde ve takibinde kolaylık sağlanması
İşletme içi yetki ve sorumlulukların tespitinde ve dağıtılmasında kolaylık sağlanması
Beraber çalışılan firmalara ve müşterilere işletmenin bir Kalite Yönetim Sistemi çerçevesinde yönetildiğini ispatlayarak güven sağlanması
İşletme faaliyetlerinin standartlaştırılmasını sağlayacak dokümantasyonun (altyapının) oluşturulması
Geçmişe yönelik kayıtların düzenli bir şekilde tutulmasını sağlayacak altyapının oluşturulması
Veriler ve istatistiksel ölçümler doğrultusunda durum analizlerinin yapılabilmesi ve geleceğe yönelik kararlarda bu analiz sonuçlarının kullanılabilmesi
Kurumsallaşma yolunda önemli bir adım atılmış olması.
ISO 22000:2005 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi
(Food Safety Management System)
Gıda sektöründe ürün/hizmet üreten kuruluşlarda güvenli ve sağlıklı gıda üretimi için tehlike analizi, kritik kontrol noktaları ile ilgili süreçlerin yönetilmesini ve kalite yönetim sistemi oluşturulmasını tanımlayan ISO 22000:2005 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi global gıda ticaretinde uygulaması gereken bir standard olarak geliştirilmiştir. ISO 22000:2005 dünya çapında güvenli gıda tedarik edilmesini sağlama amacıyla düzenlenmiş yeni bir standarttır.
Gıda ürünleri, sağlımızı en kolay etkileyecek etmenlerin başında gelmektedir. Dolayısıyla gıda ürününün güvenliği ürünü kullanan tüketicinin mutlak bir talebidir ve üretici firmalarda tamamıyla yönetimin sorumluluğudur. O nedenle gıda güvenliğine mutlak ve değişmez bir kalite parametresi gözü ile bakmak gerekmektedir. Bir yönetici, işletmesinde sürekli olarak hijyen standartlarına uygun üretim yapılmasını ve üretip sattığı her parti ürünün güvenli olmasını istiyorsa Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi’ni kurmalı, sürekliliğini sağlamalı ve işleyişini desteklemelidir.
ISO 22000:2005 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi, uluslararası çapta gıda tedarik zinciri yönetimi ve gıda güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir fırsattır. Bu Standard HACCP’i ( Hazard Analysis And Critical Control Points) uygulamak ve geliştirmek için etkili bir araç olarak ortaya çıkarılmıştır.
ISO 22000’in Faydaları
Rekabet gücü yaratarak pazarlamada rakiplerin önüne geçilmesini sağlar.
Çalışanların hijyen ve gıda güvenliği konusunda bilinçlenmesini sağlar.
Gıda mevzuatlına ve kanunlara uyumluluğu sağlar.
Müşteri güvenini ve memnuniyetini sağlar.
Avrupa Birliği içinde ve dışında ticaret kolaylığı sağlar.
Düzeltici yerine önleyici metodlar kullanımı ürün kayıplarını engeller.
Ürün kalitesi gelişir.
Güvenlik konularına genel bir yaklaşım sağlar.
Spesifikasyon ve yasal mevzuatla uyum içinde olunduğunun kanıtıdır.
Potansiyel tehlikeler başlangıçta ortaya çıkarılır ve giderilebilir.
Gıda kökenli tehlikelerin ekonomik bir şekilde kontrolünü sağlar.
Proses kontrolü ile hatalı ürün üretme riskinin azaltılmasını sağlar.
Güvenli olmayan ürünün üretimi ve satışı riskini azaltır.
Üretilmiş olan ürünün kalite kontrolünden, önleyici kalite güvencesine geçişi sağlar.
Gıda zehirlenmeleri ve ölüm risklerinin düşürülmesini sağlar.
Resmi denetimlerde karşılaşılan sorunların en aza indirilmesi için yöntem tanımlar.
Gıda israfının (gıda bozulmaları, vb.) ve bu israftan kaynaklanan maliyetlerin en aza indirilmesini sağlar.
Çalışma ortamının iyileşmesini sağlar.
Gıda tedarik zincirinde iyi bir yer edinme/güven oluşturmayı sağlar.
Uluslararası pazarlara girişte ilk gereksinimi karşılar.
Yönetim etkinliğini artırır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
(Environmental Management System)
ISO 14001 Nedir – Neden Önemlidir?
Kaynaklarının sonsuz olmadığı, ürün ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yerel ve bölgesel kalmayıp global olduğu tüm dünyada kabul edilmiş bir gerçektir. Bu gerçek göz önüne alınarak hazırlanan ISO 14001, çevre özelliklerinin ve doğal yapının korunabilmesi amacıyla oluşturulan bir yönetim sistemdir. ISO 14001 standardı, çevre ile ilgili risk ve fırsatların daha verimli bir biçimde yönetilmesine zemin oluştururken, sanayi kuruluşlarının faaliyetleri sebebiyle çevreye verdikleri zararı da en aza indirgeyip, enerji ve hammadde tüketimini azaltmayı amaçlamaktadır.
ISO 14001, Çevre Yönetim Sistemlerine ilişkin olarak uluslar arası alanda tanınmış bir standart olup, kuruluşların faaliyetlerinin, ürünlerinin ve hizmetlerinin çevreyle ilgili unsurlarının daha etkin şekilde nasıl yönetileceği konusunda bir kılavuz sunmaktadır.
ISO 14001 standardına uygun bir Çevre Yönetim Sistemi kuran kuruluş, tabi kaynakların tüketilmemesi ve kirletilmemesini veya bu olumsuz etkilerin minimum düzeye indirilerek, çevreye saygılı, güvenilir bir firma imajı uyandırılmasını sağlamaktadır.
ISO 14001 STANDARD PRENSİPLERİ
Yükümlülük Altına Girme ve Politika: Kuruluş çevre politikasını tayin etmeli ve çevre yönetim sistemine bağlılık taahhüdünde bulunmalıdır.
Planlama: Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamalıdır.
Uygulama ve İşlem: Kuruluş, çevre politikasını gerçekleştirmek, amaç ve hedeflerine ulaşabilmek maksadıyla etkin bir uygulamada bulunabilmek için gerekli yetenek ve imkânlarla birlikte bir destek mekanizması geliştirmelidir.
Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: Kuruluş, çevre icraatını ve bu icraattaki başarı derecesini ölçmeli, izleyip değerlendirmelidir.
Gözden Geçirme ve Geliştirme: Kuruluş, genel çevre icraatını ve bu icraattaki genel başarı derecesini geliştirmek amacıyla, çevre yönetim sistemini gözden geçirmeli ve sürekli olarak iyileştirmelidir.
ISO 14001’in Faydaları
• Çevre ile ilgili ulusal ve uluslararası şartlara ve yasalara uyumun sağlanması
• Çevre etki değerlendirme ve kontrolünün sağlanması
• Kuruluşun saygınlığının arttırılması suretiyle rekabette avantaj sağlaması
• Müşterilerin çevresel etkiler yönüyle güveninin ve sadakatinin sağlanması
• Kaynakların etkin kullanılması ile giderlerin azaltılması ve verimliliğin artırılması
• Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb. gibi) ve kazalara karşı eylem planlarının hazırlanması
• Çevreye saygılı bir kuruluş imajının oluşturulması
• Atıkların değerlendirilmesinin sağlanması
• Potansiyel tehlike noktalarının belirlenmesi suretiyle, kaza vb. olayların azaltılmasının sağlanması
• Temiz, sağlıklı ve çevreye karşı duyarlı bir işletme yapısına geçilmesi
• Kontrollü atık dönüştürme, özenli hammadde seçimi, enerji ve su kaynaklarının daha iyi korunmasının sağlanması
• Çözüm bulma, temizleme ve yasal ihlallerden ötürü ceza ödeme gibi reaktif yönetim stratejilerinden kaynaklanan mali yüklerinden azaltılması
• İşyerlerinin kalitesinin, işçi moralitesinin ve kuruluş değerlerine bağlılığın iyileştirilmesi
• Yeşil üretim süreçlerinin önemli olduğu pazarlarda yeni iş fırsatlarının yaratılması
OHSAS 18001 İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sistemi
(Occupational Health and Safety Management System)
Kuruluşlarda karşılaşılan en önemli sorunlardan biri, çalışanların emniyetli ve sağlıklı bir çalışma ortamına sahip olmamalarıdır. Kuruluşların daha iyi rekabet koşullarına ulaşabilmeleri için çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda, planlı ve sistemli çalışmalar yürütmeleri gerekmektedir. ISO 9001 ve ISO 14001 gibi standardların kalite ve çevre yönetim sistemleri üzerinde yoğunlaşmış olmaları dolayısıyla iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yönünde yetersiz kalmaları nedeniyle OHSAS 18001 standardına gereksinim duyulmuştur.
OHSAS 18000 Nedir – Neden Önemlidir?
OHSAS 18001, işyerinde meydana gelebilecek olası bir iş kazası riskini en aza indirgemek ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle ilgili asgari şartları ortaya koymak için geliştirilmiş bir sistemdir. OHSAS 18001, kuruluşun kendi risklerini kontrol etmesi ve performansını iyileştirmesini sağlamak amacıyla sağlık ve güvenlik yönetim sistemlerine ilişkin koşulları tanımlayan uluslararası bir standarddır.
OHSAS 18001 her türde iş sektör ve faaliyetleri gösteren tüm organizasyonlara uygulanabilen, iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için kullanılan etkin bir araçtır.
OHSAS 18001 belgelendirmesi, kuruluşun olağan faaliyetlerinden ve olağanüstü durumlardan kaynaklanan tüm risklerinin belirlenmesi ve kontrol edilmesi amacını gütmektedir. OHSAS 18001 kuruluşların, İş Sağlığı ve Güvenliği politikasına uymakta olduğunu kanıtlamak amacıyla sürekli gelişimine odaklanmaktadır.
OHSAS 18001’in Faydaları
• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ulusal ve uluslararası şartlara ve yasalara uyumun sağlanması
• Kuruluşun saygınlığının arttırılması suretiyle rekabette avantaj sağlaması
• İşyerlerinin kalitesinin, işçi moralitesinin ve kuruluş değerlerine bağlılığın iyileştirilmesi
• Potansiyel kaynak veya durumların tespit ve tarif edilerek, kuruluşun sağlık ve güvenlik risklerinin kontrol altında tutulması
• Müşterilerin güveninin ve sadakatinin sağlanması
• Ulusal yasa ve dünya standardlarına uyum süresinin ve maliyetinin azaltılması
• İşgücü ve diğer kaynakların korunmasının sağlanması
• Olası kaza ve olaylardan doğabilecek tazminat vb. maliyetlerin azaltılması
• Yasalara uygun, hedeflerin yönetim programları ile hayata geçilebileceği bir sistem kurulması
• Acil durumlara (deprem, yangın, sel vb. gibi) ve kazalara karşı eylem planlarının hazırlanması
• Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara ve diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olayların büyük ölçüde engellenmesi
• Kazaları minumum seviyeye indirerek üretimde zaman kaybını azaltmak ve verimliliğin arttırılmasını sağlamak
• Güvenlik kültürünün geliştirilmesi
• Tehlike ve risk yönetim için dinamik ve nitel bir mekanizma sağlanması
Helal Gıda Nedir?
Helal, dinin kurallarına aykırı olmayan, dinî bakımdan yasaklanmamış olan, izin verilmiş anlamına gelen Arapça bir kelimedir.
Helal'in karşıtı, din kurallarına aykırı olan, dinî bakımdan yasak olan
anlamına gelen Haram 'dır.
Helal gıdalar, İslami kurallara uygun olarak üretilen gıdalardır.
Birçok ürün için Helal ya da Haram açıkça bellidir. Ancak bazı ürünlerin helal olup olmadığı konusunda belirsizlik söz konusudur. Bu tür ürünlerin helal ya da haram olarak sınıflandırılabilmesi için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.
- Helal olduğu açıkça belli olan gıdalar; ekmek, meyve, su gibi.
- Haram olduğu açıkça belli olan gıdalar; şarap, domuz eti, ölü hayvan eti gibi.
- Helal ya da haram olduğu açıkça belli olmayan gıdalar. Bunlar, bazı yönleriyle helal, bazı yönleriyle haram olarak değerlendirilebilecek özellikte olabilirler.
Haram olan aşağıdaki türler hariç tüm gıdalar Helal kabul edilmiştir;
Domuz/domuz eti ve bunlardan üretilen ürünler,
• Uygunsuz kesilen hayvanlar yada kesimden önce ölen hayvanlar,
• Alah'ın dışında herhangi bir tanrı ismi altında kesilen hayvanlar,
• Alkol ve serhoş edici maddeler,
• Etçil hayvanlar, avlanmış kuşlar ve dışarıda kulağı olmayan kara hayvanları,
• Kan ve kandan yapılmış ürünler,
• Yukarıdaki ürünlerin herhangi biri ile temas eden ürünler.
Orijinlerinin bilinmemesi sebebiyle helal ya da haram olarak sınıflandırılamayan jelatin, gliserin, enzimler, gıda katkı maddeleri, hayvansal yağ ve proteinler vb. gıdalar şüphelidirler (mashbooh).
Helal Belgesi (Sertifikası) Nedir?
Helal belgesi İslami kurallara (Şafi, Mailiki, Hanbeli ve Hanefi mezhepleri uyarınca) uygun olarak hazırlanan ürünlere verilen sertifikadır.
Helal belgesi İslam dinine göre yasak olmayan ürünlere verilen uluslararası bir belgedir.
Helal Belgelendirmenin (Sertifikasyonun) Faydaları
Helal belgelendirme (sertifikasyon) hem üreticilere hem de tüketicilere şu yararları sağlar;
- Tüketici güveni: Belgelendirme tüketicilere tercihleri doğrultusunda bilincli bir seçim yapma olanağını saglar. Ayni zamanda surekli bir denetim mekanismasi ile tuketiciler satın aldıkları gıdaları güvenle tüketebilirler.Helal belgelendirme, ürünleri, katkı maddelerini, hazırlama ve işleme yöntemlerini, temizlik ve sağlık şartlarını, katı güvenlik kuralları içinde denetleyen tarafsız bir bilirkişi hizmeti sunar.
- Ihracat ve Rekabet: Helal gıda sektörü son dönemde küresel pazarda giderek önemini arttırmaktadır. Helal belgemizi alan firmalar, urunlerini kuresel helal gida pazarina arz imkani bulabilecek ve rekabet gucunu arttirabilecektir. Helal belgelendirmesi, ürünün ve üreticinin Küresel İslam içinde tanınmasını ve tanıtılmasını sağlamaktadır.
- Kalite: Bu sertifika, gıda ürününün sadece helal yasası gerekliliklerine uyduğuna değil, aynı zamanda bu ürünün üretiminde gıda güvenliği ve hijyen uygulamalarının da katı bir şekilde uygulandığına işarettir.
Helal Gıda Belgelendirme (Sertifikasyon) Süreci
- Belgelendirme firmasına yazılı olarak yada internet üzerinden Helal Belge başvurusunun yapılması.
- Belgelendirme firmasıyla beraber helal belge kapsamındaki ürün tiplerinin ve içerdiği bileşen bilgilerinin gözden geçirilmesi.
- Tesisin helal standardı kapsamında denetimi ve onaylanması (Bu kısım üretim ekipmanının gözden geçirilmesini, katılan bileşenlerin, temizlik prosedürlerinin, sanitasyonun ve çapraz bulaşma riskinin denetlenmesini içermektedir).
- Kesimhaneler için; hayvanların tutulduğu alanların, bayıltma metodunun, doğru kesimin, kesimden önce ve sonra yapılması gerekenlerin vb.nin helal standardı kapsamında denetimi ve gözden geçirilmesi.
- Helal sertifikasyonu için gereken masrafın ve ücret içeriğinin belirlenmesi ve sözleşme yapılması.
- Masrafların ve ücretin ödenmesi.
- Uygun bulunulması durumunda helal belgesinin (sertifikanın) hazırlanması.