Sıfır atık yönetimi, doğal kaynakların korunması, ürünlerin yapısındaki toksisitenin önlenmesi, üründe kullanılan malzeme miktarının sistematik şekilde azaltımı ve atık bertarafının çevresel etkisini minimize edilmesini hedefler.
Sıfır Atık Yönetim Planlaması
- Planlama yapmadan önce;
- Atık verilerinin toplanması gerekli,
- Atık azaltım seçenekleri belirlenmeli,
- Atık ayrıştırma ve geri kazanım stratejileri belirlenmeli
- Son olarak bu çalışmalar izlenmeli ve kontrol edilmelidir.
SIFIR ATIK YÖNETİMİ / Hangi Atıklar Nasıl Geri Kazanılır?
Organik Atıklar: Organik Atıkların geri kazanımı için kompostlaştırma işlemi yapılmaktadır.
* Organik atıkların diğer atıklarla karışmaması ve kaliteli kompost üretiminin sağlanabilmesi için ağırlıklı atık kaynağı olan mutfak ve yemekhanelere yeşil organik atık geri dönüşüm kutuları konulmalıdır.
* Elde edilen komposta ait C/N oranı, sıcaklık, nem, pH gibi parametreler yasal mevzuatta belirtilen standartlara uygun olmalıdır.
* Elde edilen kompost, gübre olarak kullanılabilmesi için yeterli fosfor (P) ve potasyum (K) oranına sahip olmalıdır.
* Elde edilen humusun toprak iyileştirici özelliğinin test edilmesi amacıyla büyütülen bitki deneylerine bağlı olarak kompost-gübre karışım oranı bitki gelişimi takip edilerek en verimli oran bulunur.Kompostun faydaları ; *Araziye gömülmesi gereken atık miktarını azaltan bir yöntem olması sebebiyle kompost üretimi düzenli depolama için gerekli olan hacim ve alanlarda büyük ekonomi sağlamaktadır *Evsel atıkların içinde bulunan patojen mikroorganizmaların önemli bir kısmı kompostlaştırmadaki ısı yükselmesi sonucu ölmektedir. Olgun kompostta mantar, patojen bakteri, böcek yumurtası ve bitki tohumlarının tahrip olduğu gözlenmektedir. *Kokusuz, tehlikesiz, humusa benzer bir madde olan kompost toprak yapısını ve özelliğini iyileştirmektedir. *Kompost; Toprağa humus kazandırır, toprağın işlenmesini kolaylaştırır, zeminin su tutma kapasitesini arttırır, toprağın havalandırılmasını kolaylaştırır, topraktaki saprofit mikroorganizma sayısını arttırır ve topraktaki mikroorganizmaların hızla faaliyete geçmesini sağlar. Azot, fosfat, potasyum, vs ihtiva eden suni gübrelerin bitkiler tarafından daha kolay alınmalarını sağlar. Kompost, Tarım, ormancılık, ağaçlandırma, bahçe ve park bakımı, peyzaj mimarlığı, endüstriyel hava arıtımı vs amaçlar için kullanılabilir. Kompost içerisine belli oranlarda azot, fosfor, potasyum (N, P, K) ilavesi ile üstün kalitede gübre eldesi mümkün olabilmektedir. Elde edilen bu gübrenin tarım alanlarına yararı tüm yapay gübrelerden daha fazladır.
Atık Piller:
Oluşan atık pil kaynakları; kişisel kullanımda olan cep telefonları, radyolar, çok çeşitli elektrikli aletler vb.dir. Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, uygun toplama kaplarında biriktirilen piller, “Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği” TAP tarafından teslim alınmaktadır.
Atık Mutfak Yağları:
Bitkisel atık yağlar mutfakta yemek yapımı sırasında oluşmaktadır. Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, uygun toplama kaplarında biriktirilen bu atık yağlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış geri kazanım tesislerine gönderilerek biyodizel gibi önemli bir yakıt haline gelip ekonomiye geri kazandırılmalıdır. Yönetmelik kapsamında üretilen biyodizellerin bir kısmı motorine karıştırılarak piyasada satılmaktadır.Elektronik Atıklar:
Elektronik atıklar bilgisayar, yazıcı, telefon, faks, fotokopi, monitörler, radyo, kablolar, vb. malzemelerin ömrünü tamamlaması ile oluşan atıklardır. Elektronik atıklar Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği ile ilgili geri dönüşüm tesislerine gönderilmelidir.İnşaat ve Yıkıntı Atıkları:
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin uyarladığı şekilde lisanslı araçlarla belediyelerin izin verdiği geri kazanım veya depolama tesislerine gönderilmelidir.Ambalaj Atıkları:
Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak diğer atıklardan ayrı bu atıklar “Ambalaj Atıkları Toplama ve Ayırma Tesisi’nde türlerine göre ayrıldıktan sonra geri dönüşüm tesislerine gönderilerek ekonomiye kazandırılmalıdır.Tehlikeli Atıklar:
Tehlikeli atık maddeler; hiçbir şekilde geri kazanımı mümkün olmayan çevreye ciddi zarar verebilecek olan atıklardır. Tehlikeli atıklar için oluşturulan geçici atık depolama alanlarında ayrı ayrı depolanarak Atık Yönetimi Yönetmeliğine uygun olarak planı hazırlanan bu atıkların ilgili bertaraf tesislerine gönderilmesi sağlanmalıdır.Tıbbi Atıklar:
Poliklinik, hastaneler, revir gibi sağlık hizmeti sağlayan birimlerden kaynaklanan bu atıklar için kurum içi tıbbi atık yönetim planı oluşturulmalıdır. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen şekilde ayrı toplanan tıbbi atıklar, ilgili Belediye’ye (Mahalli İdareler Birliğinin / Mahalli Çevre Kurulunun belirlemiş olduğu) firmalara teslim edilmelidir. Tıbbi atıklar genellikle düzenli depolanarak veya yakılarak bertaraf edilmekte veya sterilizasyon işlemine tabi tutularak zararsız hale getirilmektedir.